Grafiki

Grafiki

Plan sztokholmski Gdańska (ok. 1600 r.)

Plan sztokholmski Gdańska to wykonany piórem rysunek aksonometryczny. Według większości badaczy jego autorem jest Anton Möller. Powstanie datuje się natomiast na lata 1600-1601.

czytaj dalej

To stare miasto polsko-niemieckie, wyniosłe, uparte, przekorne, a przecie roztropne, uczciwe i wierne, wszak to była świetna perła w koronie dawnej Rzpltej. Była arcyważna placówka terytorjalna i gospodarcza dawnej Polski, jedno z głównych w niej ognisk najtęższego mieszczańskiego żywiołu niemieckiego, okazowy punkt przyjaznego zetknięcia się dwóch wielkich narodowości sąsiedzkich i pokojowego przystosowania się pracowitej, prawej, wiernopoddańczej niemczyzny do opiekuńczych rządów polskich.

Szymon Askenazy
Gdańsk a Polska (1923)

Mimo tych wszystkich łask
i dobrodziejstw Gdańsk nie był nigdy wiernym synem ojczyzny. Przeciwnie historja Gdańska, w okresie ponownej przynależności jego do Polski, to jeden szereg zatargów, nieporozumień,
a wreszcie otwartych buntów i wojny, które Rzeczpospolita musiała prowadzić z niesfornym i buntowniczym miastem. Zapytać tylko trzeba, dlaczego Gdańsk – mając rozległe przywileje, swobody i możność nieskrępowanego rozwoju – wciąż głowę hardo podnosił i myślał o zdradzie Rzeczypospolitej. Zdaje się, że jedyną przyczyną była zbyt wielka dobroć ze strony państwa i rządu. Bo przedtem w ciągu całego jarzma krzyżackiego, trzymany żelazną dłonią, nie myślał nigdy o buncie, a choćby tylko o wyraźnym nieposłuszeństwie. Dalszym powodem wszystkich zatargów i buntów było także niemieckie mieszczaństwo Gdańska. Miasto to zostając półtora wieku pod jarzmem krzyżackim, straciło swój polski nawskróś charakter. Niemcy forytowani na każdym kroku przez zakon, zaczęli tu napływać szeroką falą i osiedlać się, zmieniając jego charakter. Oni to właśnie byli duszą wszystkich niepokojów i zdrad. I mimo całego ucisku ze strony zakonu, a wielkich swobód od Polski, ta garstka ciążyła zawsze do Niemców.

Franciszek Klein
Gdańsk. Wrota Korony Polskiej (1921)