
Gdańsk w Królestwie Danii (1210-1211)
Gdańsk – bardziej polski czy niemiecki? Pochylając się nad tym odwiecznym sporem nie można zapomnieć o duńskim epizodzie w dziejach miasta. Czy był on konsekwencją politycznych ambicji księcia Mściwoja I Spokojnego?
Dux zamiast princepsa
Do pełnego uniezależnienia Pomorza Wschodniego oraz dynastii Sobiesławiców od zwierzchnictwa Piastów doprowadził dopiero w 1227 r. książę Świętopełk II Wielki, syn Mściwoja I Spokojnego. Stało się to możliwe w następstwie zbrodni w Gąsawie (24.11.1227 r.), gdzie zabity został dzielnicowy książę senior Leszek Biały.
Jednak wszystko wskazuje na to, że już Mściwoj zapragnął zrzucić tytuł princepsa – piastowskiego głównego urzędnika / namiestnika w Gdańsku (princeps in Danzk). Dążył do osiągnięcia tytułu dux – samodzielnego księcia Pomorza Gdańskiego, równego pozostałym polskim książętom dzielnicowym.
Mściwoj I Spokojny
ur. około 1160 r. – zm. 01.05.1219/1220
(źródło: poczet.com)
Waldemar II Zwycięski idzie na wschód
W 1210 r. – władający już Pomorzem Zachodnim – król duński Waldemar II Zwycięski wyprawił się zbrojnie przez Pomorze Nadwiślańskie do Prus. W tym też roku książę Leszek Biały został pozbawiony władzy w dzielnicy senioralnej przez księcia raciborskiego Mieszka Plątonogiego.
Świadomy swojego polityczno-militarnego położenia książę Mściwoj I Spokojny złożył hołd lenny potężniejszemu, a zbliżającemu się do ziemi gdańskiej, władcy duńskiemu. Historycy wskazują na dwie możliwe przyczyny takiej decyzji gdańskiego dynasty:
- uniknięcie wojennej porażki i zapobieżenie zniszczeniu Pomorza Gdańskiego (brak ewentualnego zbrojnego wsparcia ze strony Leszka Białego),
- uzyskanie pełnego tytułu książęcego oraz dziedziczności władzy.
Najtrafniejsze wydaje się połączenie obydwu tych przesłanek.
Waldemar II Zwycięski
ur. 28.06.1170 r. – zm. 28.03.1241 r.
król Danii: 12.11.1202 r. – 28.03.1241 r.
(źródło: tekportal.net)
Gdańsk w Królestwie Danii
Polityczny manewr Mściwoja I sprawił, iż formalnie Gdańsk stał się częścią Królestwa Danii. Co jednak ważniejsze dla nadmotławskiego władcy, w rocznikach duńskich występował już jako dux.
Średniowieczne Królestwo Danii istniało od X wieku do 1397 r., czyli do momentu zawarcia unii personalnej pomiędzy Danią, Szwecją i Norwegią na zamku w Kalmarze (unia kalmarska). |
Leszek Biały szybko, bo już w 1211 r., przywrócił prawie stuletni status quo. W maju 1212 r. Mściwoj I wziął udział w wielkim zjeździe książąt polskich i episkopatu polskiego w Mąkolnie. Chociaż powrócił do rangi gdańskiego princepsa, w dokumencie mistrza Wincentego zwanego Kadłubkiem wzmiankowany jest w dacie zjazdu nadal jako dux.
Grzecznościowe podniesienie rangi Mściwoja I Spokojnego przez kronikarza (zapewne nie bez wiedzy Leszka Białego) oraz brak wiedzy o ewentualnych konsekwencjach zhołdowania Pomorza Gdańskiego królowi duńskiemu ewidentnie świadczy o rosnącej pozycji dynastii Sobiesławiców w początku XIII wieku.
Szymon Mamok


